Çocukluk çağının en sık görülen sorunlarından biri olan enürezis  zeka yaşı ile uyumlu olmayan gece ve / veya gündüz  istem dışı işemedir. Çocuklar genellikle 3- 5 yaşları arasında idrarını gece gündüz kontrol edebilecek olgunluğa erişirler.Bu nedenle bu durumun beş yaşına kadar görülmesi normal olarak kabul edilmektedir. Zekası normal olan bir çocukta beş yaşından sonra en az peş peşe üç ay boyunca haftada en az iki kez gece veya gündüz ıslatması  normal dışı olarak değerlendirilmektedir.   

İdrarın gece istem dışı yapılmasına ‘ enürezis nokturna’, gündüz  istem dışı yapılmasına ‘enürezis diurna’ ve hem gece, hemde gündüz yapılmasına ‘ enürezis kontinua’ denmektedir.Enürezis daha çok gece işemesi şeklinde görülmektedir. İstemsiz işemelerin yaklaşık % 60’ı gece işemesi, % 30’u  gece ve gündüz işemesi, % 10 kadarınında gündüz  işemesi olduğu belirtilmektedir. Hastanelerin polikliniklerine başvuranların büyük çoğunluğu gece işemesi olanlardır. Çocukların yaklaşık % 85’ nde enürezis hiç kesilmeden bebeklikten beri  devam etmektedir.

.Buna primer enürezis denmektedir. Yaklaşık % 15’ nde tuvalet eğitimi tamamlandıktan  ve en az bir yıl geçtikten sonra çeşitli nedenlerle yeniden başlamaktadır.Bu durumda sekonder enürezis  olarak adlandırılır   Enürezis 5 yaşında % 10-20, 8 yaş civarında % 5-10, 14 yaş civarındada % 2 oranında görülmektedir. Enürezis çoğunlukla ergenlik çağına kadar kendiliğinden geçer.% 1 kadarı yetişkin çağa kadar devam eder. Enürezis erkek çocuklarda, kızlardan daha fazla görülmektedir. Ergenlik döneminde oran eşitlenmektedir..     Polikliniklere enürezis şikayeti ile getirilen çocukların büyük çoğunluğu 8-11 yaşları arasındadır. Getirilen bu çocuklarda enürezisin çok daha erken başladığı veya hiç kesilmeden devam ettiği görülmektedir.Ancak aileler  genellikle, bu durumun bu yaşlarda normal olduğunu ilerde kendiliğinden geçeceğini düşünerek veya bunun tedavi ile iyileşmeyeceğini, veya tedavide  ilaç kullanılacağını ve bu ilaçların kısırlık yapacağını düşünerek bu yaşlara kadar   veya daha  ileri yaşlara kadar doktora başvurmamaktadırlar.     Geçmişte anne, babası, kardeşlerinde enürezis olan çocuklarda daha sık görülmektedir.Enüretiklerin % 70’inin birinci derece akrabalarında enürezis vardır veya geçmişte olmuştur. Anneleri geçmişte enüretik olan çocuklarda   beş kat, babaları geçmişte enüretik olan çocuklarda  yedi kat daha fazla görülmektedir.Enürezis duygusal ve davranışsal nedenlere bağlı olabileceği gibi organik nedenlerede bağlı olabilir. 

  Mesane boynu veya üretra darlığı nedeniyle  enürezis oluşabilir.Böbrek ve idrar yollarının enfeksiyonlarındada enürezis görülebilir. Tüm enüretiklerin % 5 ‘ nde  enfeksiyon bulunmaktadır.Enüretik kızlarda üriner enfeksiyon daha sık görülmektedir. Şeker hastalığı ve şekersiz diabet denilen diabetes isipidus  ve bazı ilaçlarda enürezise yol açacak nedenler arasındadır.  Enüretik çocukların anne babaları çocuğun uykusunun genellikle ağır olduğunu ve zor uyandırıldığını, bazende uyandırılamadığını ifade etmektedirler. Bu nedenle enürezisin derin uyku sırasında ortaya çıktığı düşünülmüş; ancak yapılan araştırmalar uykunun her döneminde  enürezis görülebileceğini göstermiştir.   Bazı araştırmacılara göre enürezis benliği doyurmanın gelişmemiş biçimi , bazılarına göre sıkıntının dışa vurumu, bazılarına görede saldırganlığı dışa vurma güçlüğü olan çocukların duygularını ifade etme biçimidir.Çocukla ana- baba arasındaki ilişkilerin sağlıksız olduğu durumlarda, çocuk onlara karşı olan olumsuz duygularını enürezis  ile ortaya koyabilir.Çocuk  kendisi ile yeterince ilgilenilmemesi veya sevgi gösterilmemesi durumunda ilgi çekmek  için yapabilir.

Annenin aşırı koruyucu eğilimi nedeni ile, çocuğun tuvalet eğitimi alamayacak kadar küçük olduğunu düşünerek eğitim vermeyi geciktirmesi bir etken olabilir.Bu tutumun arkasında yatan gerçek çocuğu uzun zaman kendisine bağımlı tutmak arzusudur.Bu durumda çocuk tüm alanlarda olduğu gibi işeme konusundada bebeksi kalmaktadır.Zamanından önce ve baskıcı tuvalet eğitimide enürezise neden olabilir. Ölüm, boşanma, ailede  parçalanma, anneden ayrılma, kaza,  ev değiştirme, kardeş doğumu vb nedenlerde sebepler arasında sayılmaktadır. Kardeş doğumu ile başlayan enürezis bir gerileme belirtisi veya kardeşe karşı saldırgan duyguların ifadesi olabilir.       .     Enürezise yol açan nedenler birlikte başka sorunlarada yol açabilirler.Enürezis tek belirti olarak ortaya çıkabileceği gibi duygusal ve davranışsal  bir bozukluklada bağlantılı olabilir.Enürezisli çocuklarda tik, kekemelik, tırnak yeme, enkoprezis ( kaka kaçırma) daha sık görülmektedir.Sekonder enürezisi olanlarda psikiyatrik bozuklukların daha sık olduğu düşünülmektedir.Bazı araştırmacılar  hem gece hemde gündüz işemesi olan çocuklarda psikiyatrik bozuklukların daha sık olduğunu buldular.     

 Enürezis ile kendisini açığa vuran bir çok sorun olabileceğinden bunların tanınıp tedavi edilmesi için bu sorunun önemsenmesi ve alta yatan nedenin bulunması gerekir.Bu yapılmadığı zaman enürezis ile birlikte  buna neden olan sorunlarda artarak devam edecektir.Ayrıca enürezis çocuğun sosyal hayatını bozduğu gibi ( ör.bir yere yatsıya gidemez) anne babası ile olan ilişkilerinide bozabilir.Bundan dolayı utanç duyabilir, başkalarının  alaylarına maruz kalabilir, kendine güveni azalabilir TEDAVİ    Öncelikle ayrıntılı bir muayene ve organik nedenleri araştıracak tetkikler yapılmalıdır.  Daha sonra  ruhsal nedenler araştırılmalıdır. Aileye ve yaşına göre çocuğa sorunun  nedeni açıklanmalı ve doktorla işbirliği yapmaları sağlanmalıdır. Aileye bunun bir hastalık olduğu çocuğun bilinçli olarak yapmadığı bu nedenle çocuğu suçlamamaları gerektiği anlatılmalıdır.     Enürezislerin % 5 kadarında neden üriner sistem enfeksiyonları, diapedes insipidus, epilepsi, doğuştan varolabilecek ürogenital sistem anomalileri vs. olduğundan  varsa bu sorunlar  tedavi edilmelidir.  Organik bir neden bulunamamışsa  veya organik bir nedenle birlikte ruhsal nedenlerde varsa çocuğun ve ailenin durumuna göre  aileye danışmanlık ve gerekirse aile tedavisi, davranış tedavisi, psikoterapi veya ilaç tedavisi uygulanabilir.  Özellikle primer enüreziste ilaç tedavisi çok etkili olmaktadır.Bazı aileler bu ilaçların kısırlık yapabileceği gibi bir kaygı ile doktora gelmemekte veya verilen ilaçları kullanmamaktadırlar. Enüreziste kullanılan ilaçların kısırlık yaptığı şeklinde bir bilgi tamamen yanlış bir bilgidir.Ayrıca  doktora getirilen her çocuğa ilaç verilmemektedir.  

Dr. Mazlum ÇöpürÇocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı